کتاب آزمون استخدامی آموزگار ابتدایی-مبحث نظریه پیاژه

ژان پیاژه کیست؟

او یک روانشناس سوئیسی بود که در حوزۀ روان‌شناسی کودک فعالیت می‌کرد. مهمترین نظریۀ پیاژه تئوری رشد شناختی نام دارد. او مرکز معرفت‌شناسی ژنتیک را در دانشگاه ژنو تأسیس کرد و تا پایان عمر در سال 1980 ریاست آن را بر عهده داشت. در پایان قرن بیستم پس از اسکینر پر استنادترین روان‌شناس در جهان بود.

کودکی پیاژه

پدر او، آرتور پیاژه، استاد ادبیات قرون وسطی بود و مادرش ربکا جکسون از خانواده‌ای ثروتند و صاحب صنایع فولاد بود. ربکا جکسون فرزند جیمز جکسون از انگلستان بود که کارخانۀ فولاد سازی داشت. ژان در کودکی به بیولوژی و جانورشناسی علاقه‌مند شد و تا 15 سالگی چندین مقاله در مورد نرم‌تنان منتشر کرد. او تحصیلات عالی خود را در دانشگاه‌های نوشاتل و زوریخ به پایان رساند.

نظریات پیاژه

روند خلق نظریه پیاژه را به چهار مرحله می‌توان تقسیم کرد:

1- مدل اجتماعی رشد: او بخش‌های پنهان ذهن کودکان را مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید که آنها از حالت خود مرکزبینی به حالت جامعه مرکزبینی منتقل می‌شوند.

2- مدل زیست‌شناختی رشد عقلی: در این مرحله او به این باور رسید که فرآیند تفکر و رشد عقلی را می‌توان به عنوان توسعۀ فرآیند زیست‌شناختی تطابق جانوران دانست که دو مرحلۀ پیوسته دارد: جذب (همانند سازی) و سازگاری.

3- بسط مدل منطقی رشد عقلی: در مرحلۀ سوم، تعقل در طی مراحلی مرتبط با سن رشد می‌کند زیرا هر مرحله باید به عنوان پیشنیازی برای مرحلۀ بعد کامل شده باشد. در هر کدام از مراحل، کودک دیدگاهی از واقعیت را برای آن سن خلق می‌کند.

4- مطالعۀ تفکر استعاری: در این مرحله، پیاژه حوزه‌های مختلف تعقل مانند ادراک و حافظه را مورد مطالعه قرار داد که صد در صد منطقی محسوب نمی‌شوند. منظور از منطقی، اموری هستند که کاملاً قابل بازگشت هستند. یعنی از نقطه‌ای شروع می‌شوند، مراحلی طی می‌کنند و به نتیجه‌ای می‌رسند. پس از آن باید بتوان از نتیجه شروع کرد و مراحل را معکوس طی کرد تا به نقطۀ آغاز رسید.

نظریۀ مراحل رشد پیاژه

پیاژه خود را یک شناخت شناس ژنتیکی می‌دانست. او ساختار رشد معرفت را متأثر از تفاوت قواعد زیست‌شناختی می‌دانست. اولین بار که تئوری پیاژه مطرح شد جامعۀ روان‌شناسان را دچار تحول نمود. در این نظریه، توانایی‌های شناختی کودکان تنها محدود به یادگیری‌ها و تقلید از بزرگسالان نیست بلکه حاصل رشد شناختی و تعامل با محیط نیز هست. پیاژه کودک را در فرآیند رشد، منفعل و بی تأثیر نمی‌دانست و معتقد بود که کودک اندیشمندی فعال است که دائم در حال تعامل با محیط، اکتشاف و شکل‌دهی به توانایی‌های شناختی‌اش است.

در نهایت پیاژه چهار مرحله را به عنوان مقاطع رشد شناختی انسان از کودکی تا نوجوانی معرفی کرد:

1- مرحلۀ حسی-حرکتی (Sensorimotor stage)

2- مرحلۀ پیش عملیاتی (Preoperational stage)

3- مرحلۀ عملیات عینی (Concrete operational stage )

4- مرحلۀ عملیات صوری (Formal operational stage)

نظریۀ پیاژه در دروس مختلف تخصصی برای آزمون آموزگار ابتدایی اهمیت زیادی دارد. در دو درس به طور خاص (یعنی روان‌شناسی پرورشی و روان‌شناسی رشد) مراحل رشد از نظر پیاژه به تفصیل مورد بحث قرار می‌گیرند و البته در سه درس دیگر نیز این مراحل در بخش‌هایی مطرح می‌شوند.

به همین علت در کتاب آزمون استخدامی آموزگار ابتدایی انتشارات چهارخونه به تفصیل نظریۀ پیاژه تشریح شده، و معایب و مزایای آن مورد بحث قرار گرفته شده است. یعنی در فصول مختلف کتاب آموزگار ابتدایی دیدگاه‌های متنوع راجع به این نظریه از سوی روان‌شناسان بزرگ معرفی شده‌اند.

از دلایل دیگر اهمیت این نظریه در آزمون استخدامی آموزگار ابتدایی، تکرار تست‌های مربوط به نظریۀ پیاژه در سال‌های مختلف آزمون استخدامی آموزش و پرورش است. از آنجا که نظریۀ پیاژه در همۀ دروس آموزگار ابتدایی مطرح است، در اغلب آزمون‌ها این نظریه حداقل در یکی از این دروس مورد سوال قرار گرفته است. به همین علت بر مطالعۀ دقیق این نظریه در کتاب آموزگار ابتدایی تأکید می‌کنیم.

برای آشنایی بیشتر با مباحث تخصصی آموزگار ابتدایی در آزمون استخدامی می‌توانید مقاله‌های زیر را مطالعه نمایید.

لِو ویگوتسکی را بهتر بشناسیم.

نظریه شرطی‌سازی پاولف و یادگیری

نظریه گشتالت بالاخره یعنی چه؟

اهمیت نظریه پیاژه در آزمون آموزگار ابتدایی

جایگاه ژان ژاک روسو در تعلیم و تربیت

اریک اریکسون و روان‌شناسی رشد

مبحث یادگیری در روانشناسی پرورشی

جان دیویی و تعلیم و تربیت

سوالات محاسباتی در آزمون آموزگار ابتدایی

کتاب "آموزش نکته به نکته و مجموعه سوالات طبقه‌بندی شده آموزگار ابتدایی آزمون استخدامی" شامل آموزش تشریحی و تست‌های دروس تخصصی از آزمون‌های استخدامی ادوار گذشته