همانطور که می‌دانیم، برای داشتن معلمین موفق و تراز اول، ما به افرادی نیاز داریم که از یکسو در علوم و دانشی که تدریس می‌کنند، تخصص و مهارت علمی داشته باشند و از سوی دیگر استعداد و مهارت‌های عملی و نظری لازم برای شغل معلمی را نیز دارا باشند. توانایی برقراری ارتباط کلامی و نوشتاری، مهارت ارتباط بین فردی، مدیریت کلاس، شناخت ویژگی‌های فردی دانش‌آموزان و ... چند نمونه از این توانایی‌ها هستند. به همین دلیل در آزمون پیش رو (اردیبهشت 1403) شرایط جدیدی در کنکور دانشجو – معلم برقرار شده است. در این آزمون از یکسو دروس اختصاصی گروه‌های آزمایشی مختلف مورد سوال قرار دانشگاه فرهنگیان برای تأمین، تربیت و توانمندسازی معلمان و نیروی انسانی وزارت آموزش و پرورش در ایران تشکیل شده است. شیوه گزینش این دانشگاه نیمه متمرکز و به طور مفصل در دفترچه‌های آزمون سراسری ذکر شده است.

می‌گیرند تا جنبۀ دانش و علوم تخصصی مورد سنجش قرار گیرد. یعنی دروسی مانند ریاضی، فیزیک، زیست و... بسته به گروه آزمایشی داوطلب مطرح است و از سوی دیگر دو درس ویژه در دفترچه‌ای جداگانه برای داوطلبان دانشجو – معلمی در نظر گرفته شده تا مهارت‌های معلمی را در آنها مورد ارزیابی قرار دهد. این دو درس برای تمامی گروه‌های آزمایشی مشترک است.

با این تفصیل تلاش شده تا، در همین ابتدای کار و در بدو ورود داوطلبان به دانشگاه فرهنگیان، هوش و استعداد و دیدگاه‌های نظری مطلوب برای شغل معلمی را در آنها مورد بررسی قرار دهند و افرادی که دارای پیش زمینه و توانایی‌های پایه‌ای برای ایفای نقش مهم آموزگاری هستند را انتخاب نمایند.

پس از آزمون اختصاصی که در اردیبهشت ماه برگزار می‌شود، داوطلبانی که موفق به کسب نمرۀ حد نصاب شده‌اند، وارد مرحلۀ ارزشیابی شایستگی‌های معلمی می‌شوند. نمرۀ حد نصاب را در این مرحله بر اساس 60 درصد از دروس اختصاصی گروه‌های آزمایشی (ریاضی، تجربی، انسانی، فنی‌حرفه‌ای و کاردانش) و 40 درصد نمرۀ دو درس اختصاصی ویژۀ آزمون فرهنگیان محاسبه می‌کنند. ارزشیابی شایستگی‌های معلمی تا حد زیادی مشابه مصاحبه در سال‌های گذشته است و در این مرحله نیز توانایی‌های عملی و صلاحیت‌های نظری داوطلب مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در نهایت با در نظر گرفتن مجموع نمرات دروس اختصاصی، دروس اختصاصی ویژۀ پذیرش دانشجو – معلم (فرهنگیان)، نمرۀ ارزشیابی شایستگی‌های معلمی و نمرۀ کل سوابق تحصیلی گزینش نهایی انجام خواهد شد.

با در نظر گرفتن توضیحات بالا، اولین مرحله پیش روی داوطلبان گرامی، شرکت در آزمون اختصاصی است که شامل دو بخش اختصاصی عادی (گروه‌های آموزشی) و اختصاصی ویژۀ پذیرش دانشجو – معلم است. دو درس اختصاصی ویژۀ دانشجو – معلم برای اولین بار در سال جاری معرفی شده‌اند و بسیاری از داوطلبان، علاقه‌مند به کسب اطلاعات دربارۀ محتوای این دروس و شکل سوالات آنها هستند. به همین خاطر در ادامۀ مطلب به بررسی این دروس می‌پردازیم.

هوش و استعداد معلمی

هوش، مبحثی وسیع است که جنبه‌ها و ابعاد گوناگون دارد. توانایی سخن گفتن، درک مسائل ریاضی، درک و خلق موسیقی، توانایی تجسم اجسام سه بعدی به صورت ذهنی و خلق آثار حجمی و ... همگی ابعاد مختلفی از هوش و استعداد ذهنی را نشان می‌دهند که در انسان قابلیت انجام امور مختلف و یا ایفای نقش در مشاغل متفاوت را ایجاد می‌کنند. ولی توجه داشته باشیم که در این آزمون، هوش داوطلب برای شغل معلمی سنجیده می‌شود و طبیعتاً هوش و استعداد مرتبط به ایفای نقش آموزگاری هدف سوالات آزمون خواهد بود.

معلم برای انجام شغل خود نیاز به چه جنبه هایی از هوش و استعداد دارد؟

1- هوش کلامی و زبانی و درک مفهوم متن

به عنوان معلم شما باید بتوانید مطالب را به صورت شفاهی و کتبی برای دانش‌آموزان توضیح دهید و همچنین گفته‌ها و نوشته‌های آنان را درک کنید.

2- توانایی تحلیل و استدلال (هوش تحلیلی – منطقی)

شما باید بتوانید موضوعات را به شکل منطقی درک و بیان نمایید. قادر باشید برای توضیح و اثبات مسائل به درستی استدلال کنید و استدلال دانش‌آموزانتان را درک نمایید، خطاهای استدلالی را بشناسید و آنها را اصلاح کنید.

3- طبقه‌بندی و تحلیل متغیرها (هوش تحلیلی – منطقی)

هنگام ارائۀ درس، حل مسئله، مدیریت کلاس با تنوع و تفاوت زیادی که بین دانش‌آموزان و سایر عوامل تأثیرگذار بر محیط کلاس وجود دارد، شما باید قادر باشید حجم زیاد اطلاعات، متغیرها و عوامل تأثیرگذار را شناسایی کنید، آنها را در ذهن خود طبقه‌بندی و اولویت‌بندی کنید و با تحلیل آنها به راهکارهای عملی دست پیدا کنید.

4- انجام مقايسه‌هاي کمي و حل مسائل عددي (هوش ریاضی)

تحلیل، جمع‌بندی و نتیجه‌گیری از اطلاعات و عوامل و عناصر موجود در محیط کار معلمی نیاز به قدرت ذهنی بالایی دارد. این قدرت ذهنی را می‌توان از طریق سوالات هوش ریاضی سنجید.

تعلیم و تربیت اسلامی

در بخش تعلیم و تربیت اسلامی نیز دو گروه منبع معرفی شده است.
1- کتاب‌های دین و زندگی
در مجموع چند درس از کتاب‌های دین و زندگی پایه‌های دهم و یازدهم به عنوان بخشی از منابع تعلیم و تربیت اسلامی معرفی شده است. دروس انتخاب شده عموماً به جنبه‌های رفتار اجتماعی، شخصیت انسان و احکام اصلی دین مربوط هستند.
نکته‌ای‌که باید توجه کنید این است که به رغم اینکه شمارۀ دروس اعلام شده برای رشته‌های علوم انسانی با سایر رشته‌ها متفاوت است، ولی در حقیقت محتوای دروس عمدتاً بین همۀ رشته‌های تحصیلی یکسان است و صرفاً شمارۀ این دروس در کتاب درسی‌شان متفاوت هستند. آن بخش کوچکی از درس که بین رشته‌ها متفاوت است، را در انتهای فصل نه (صفحۀ 140) به طور مشخص قرار داده‌ایم. به غیر از این یک صفحه، همۀ دانش‌آموزان، باقی صفحات مبحث دین زندگی را بخوانید.
2- مهارت‌های معلمی
کتاب مهارت‌های معلمی تألیف حجه الاسلام قرئتی است و به جنبه‌های مختلف شغل معلمی و مشخصات معلم می‌پردازد. در این کتاب صفات معلم و روش و منش او با استناد به قرآن و احادیث متعدد مورد بحث قرار گرفته است و مثال‌های بسیاری از پیامبران و امامان معصوم (ع) برای شرح و توضیح مفاهیم آورده شده است. در مطالعۀ این درس توجه زیادی به رابطۀ آیات قرآنی و احادیث با مفاهیم و مشخصات معلمی داشته باشید.